اخذ پروانه اشتغال نظام مهندسی، شرایط ارتقا، سهمیه
2556 برای گرفتن پروانه اشتغال نظام مهندسی لازم است تا ابتدا داوطلبان اخذ پروانه در آزمون شرکت کنند. داشتن حداقل مدرک لیسانس و مرتبط با رشته‌های نظام مهندسی و گذشتن سنوات شرط لارم برای شرکت در آزمون نظام مهندسی است. سنوات لازم، گذشتن ۳ سال از مدرک کارشناسی، ۲ سال از مدرک کارشناسی ارشد و ۱ سال از مدرک دکتری است. آزمون در سه بخش، طراحی، نظارت و اجرا برگزار شده و داوطلبان به صورت دلخواه می‌توانند در هر یک از آنها شرکت کنند.
در صورت قبولی در آزمون و عضویت در سازمان نظام مهندسی استان، پروانه اشتغال بکار شخص حقیقی در پایه 3 برای متقاضی بر اساس آزمون قبول شده که شامل طراحی، نظارت و یا اجرا می‌باشد صادر می‌گردد.
ارتقا و پایه‌های پروانه نظام مهندسی
اولین پایه نظام مهندسی در طراحی، نظارت و اجرا پایه 3 است. مهندسانی که دارای این پروانه باشند طبق ماده ۱۱ قانون نظام مهندسی پس از گذشت ۴ سال می توانند از پایه ۳ به ۲ و پس از گذشت ۵ سال دیگر از پایه ۲ به ۱ ارتقاء پیدا کنند. بعد از گذشت 6 سال به پایه ارشد ارتقا پیدا می‌کنند. لازم به ذکر است که برای ارتقا پایه ها دوره‌های بازآموزی توسط سازمان نظام مهندسی برای هر صلاحیت در نظر گرفته شده که شرکت در آنها برای مهندسین اجباری می‌باشد. همچنین پس از ارتقا، پروانه جدید با درج پایه جدید صادر شده و تحویل مهندس می‌شود. تنها پایه ارشد پروانه مستقل نداشته و با همان پروانه پایه یک شناخته می‌شود. با اسن وجود پس از گذشت 6 سال از پایه یک، به مهندس پایه ارشد تعلق می‌گیرد. شایان ذکر است که هیچ مهندسی با هر میزان تحصیلات و سابقه کار به هیچ عنوان نمی تواند از پایه ۳ یکباره به پایه ۱ ارتقا پیدا کند و گذشت زمان و کسب تجربه برای ارتقاء پایه امری الزامی است.
سهمیه کاری نظارت مربوط به مهندسان
سهمیه کاری نظارت مهندسان در هر برش زمانی در پایه های ۳، ۲، ۱ و ارشد به ترتیب عبارتست از:
پایه ۳ ۸۰۰۰ متر مربع
پایه ۲ ۱۲۰۰۰ متر مربع
پایه ۱ ۱۶۰۰۰ متر مربع
ارشد ۲۰۰۰۰ متر مربع
البته سهمیه نظارت طبق بخشنامه نظام مهندسی بصورت دوره‌ای بوده و هر سال در سهمیه مهندس ناظر تکرار می‌گردد تا زمانی که ناظر برگه اتمام مرحله نازک کاری را به اصطلاح رد کند.
تعداد طبقات نظارت مجاز برای پایه های فوق بترتیب فوق عبارتست از
پایه ۳ ۵ طبقه ارتفاع از روی زمین یا حداکثر بنای ۲۰۰۰ مترمربع
پایه ۲ ۱۰ طبقه ارتفاع از روی زمین یا حداکثر زیربنای ۵۰۰۰ مترمربع
پایه ۱ بیش از ۱۰ طبقه یا بیش از ۵۰۰۰ مترمربع
ارشد تمام ساختمانها
سهمیه طراحی مهندسان
پایه ۳ ساختمان حداکثر ۲ طبقه یا حداکثر زیربنای ۶۰۰ م ترمربع
پایه ۲ ساختمان حداکثر ۵ طبقه یا حدکثر زیربنای ۲۰۰۰ مترمربع
پایه ۱ ساختمان حداکثر ۱۰ طبقه یا حداکثر زیربنای ۵۰۰۰ مترمربع
ارشد ساختمان بیش از ۱۰ طبقه و بیش از ۵۰۰۰ مترمربع
اگر چه به عنوان مثال یک مهندس پایه سه می‌تواند 8000 متر مربع کار طراحی و نظارت انجام دهد، اما مطابق قانون نظام مهندسی حداکثر تعداد کارهای قابل انجام نیز دارای محدودیت است که تعداد آن 10 عدد است. بنابراین یک مهندس پایه 3 می‌تواند حداکثر 10 کار نظارت یا 10 کار طراحی یا ترکیبی از این دو را حداکثر با جمع متراژ 8000 متر مربع به صورت شخص حقیقی انجام دهد.
آیا همزمان یک مهندس می‌تواند در بخش طراحی نظارت و اجرا فعالیت کند؟
طبق بند ۱۳- ۴ پیوست مبحث دوم مقررات ملی ساختمان ارایه خدمات مهندسی طراحی و نظارت و اجرا بطور همزمان امکان‌پذیر نمی‌باشد و تنها با رعایت تبصره ۲ بخشنامه مذکور این کار صرفا برای اشخاص حقیقی و آن هم فقط یکبار قابل انجام خواهد بود. مطابق با تبصره ۲ ذیل جدول شماره ۳ بخشنامه شماره 20828/430 مورخ 89/4/2 که بیان می‌دارد: اشخاص حقیقی طراح یا ناظر در صورتی که بخواهند در بخش اجرا فعالیت نمایند، به منظور تطبیق شرایط و فقط یکبار، ۵۰ درصد ظرفیت مصرفی در بخش‌های نظارت یا طراحی از درصد ظرفیت اشتغال به کار ایشان در بخش اجرا کسر و ظرفیت اجرای شخص مذکور محاسبه می‌شود. کلیه اشخاص حقیقی دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی طراحی، نظارت و اجرا صرفا یکبار با این پروانه امکان ارایه خدمات مهندسی در بخش اجرا دارند.
به عبارت دیگر بعد از ثبت قرارداد اجرا و اتمام تعهدات قراردادی یا فسخ یا انفساخ یا تفاسخ قرارداد اجرا، دو گزینه برای ادامه ارایه خدمات مهندسی خود در این بخش را خواهد داشت:
1- ارایه خدمات طراحی و نظارت و عدم امکان ارایه خدمات مهندسی در بخش اجرا با پروانه فعلی خود
2- درخواست اخذ پروانه اشتغال به کار مهندسی با صلاحیت سازنده حقیقی و صرفا ارایه خدمات مهندسی در بخش اجرا پس از اخذ پروانه ذکر شده (در این حالت پروانه فعلی شخص ضبط می‌شود).